Thị trường tái bảo hiểm tiếp cận mùa tái tục 2020/2021 với những thái cực hết sức khác biệt từ góc nhìn của nhà nhượng tái và nhà nhận tái bảo hiểm. Với tình hình dịch Covid diễn biến phức tạp trong năm 2020 với những ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả kinh doanh của hầu hết các công ty tái bảo hiểm lớn, gần như các khách hàng nhượng tái bảo hiểm đều có những chuẩn bị, dự phòng cho một trong những mùa tái tục khó khăn nhất từ trước đến nay. Trong khi đó, các nhà tái bảo hiểm đều kỳ vọng vào cơ hội thắt chặt hơn các điều kiện tái bảo hiểm (tăng phí, thắt chặt điều kiện… ) nhằm bù đắp cho những thiệt hại  cho một năm 2020 không mấy khả quan – những cơ hội được cho là khá hiếm gặp trong vài năm gần đây, khi mà thị trường tái bảo hiểm gần như duy trì trạng thái ổn định và đi ngang (flat).

Năm 2020 có thể được xem là một năm đáng quên đối với hầu hết các ngành kinh tế và bảo hiểm/tái bảo hiểm cũng không phải là một ngoại lệ. Kết quả kinh doanh nghiệp vụ của hầu hết các nhà tái bảo hiểm lớn bị giảm sút mạnh so với năm 2019 trong đó tác động chủ yếu từ những diễn biến phức tạp về tổn thất thiên tai cũng như những tổn thất (được xem là bất ngờ) từ dịch Covid-19 – cả tổn thất bảo hiểm cũng như các tổn thất về đầu tư do sụt giảm lãi suất. Đây chính là những lý do chủ yếu khiến thị trường quay trở lại trạng thái “hardening” trong mùa tái tục 01.01.2021.

Tính đến thời điểm cuối tháng 12.2020, tổng số tổn thất bảo hiểm được ghi nhận trong năm 2020 do Covid-19 đã lên đến con số 29.5 tỷ USD và được dự đoán sẽ còn tăng thêm khi các công ty công bố báo cáo tài chính Quý 4 với những điều chỉnh về dự phòng (bao gồm cả điều chính lại tổn thất cũ và gia tăng tổn thất mới). Covid-19 là đòn giáng mạnh vào kết quả kinh doanh nghiệp vụ của hầu hết các nhà tái bảo hiểm lớn trên thế giới.Lợi nhuận của hầu hết các nhà TBH lớn đều bị sụt giảm hoặc thua lỗ trong nửa đầu năm 2020 với tỷ lệ combined ratio lớn hơn 100% – tỷ lệ CR của top 40 công ty TBH hàng đầu là 104.1%. Mặc dù tình hình Quý 3 có một số những chuyển biến tích cực song lợi nhuận của các nhà TBH hàng đầu thế giới tính đến hết Quý 3.2020 đều ghi nhận giảm sâu từ 30% đến hơn 50% so với cùng kỳ 2019.

 Tuy nhiên nếu như những tác động của Covid-19 đến tình hình kinh tế cũng như thị trường bảo hiểm/tái bảo hiểm một cách tạm thời và có khả năng kết thúc thì các tổn thất thiên tai vẫn tiếp tục được xem là một mối đe dọa thường trực với các nhà bảo hiểm và xu hướng tổn thất ngày càng gia tăng cùng với sự biến đổi phức tạp của khí hậu toàn cầu. Theo số liệu của Swiss Re, năm 2020, tổn thất thiên tai toàn cầu đươc bảo hiểm trong năm 2020 ước tính là hơn 76 tỷ USD, tăng hơn 40% so với năm 2019 (54 tỷ USD). Nếu tính thêm cả các tổn thất “man-made” thì tổng số tổn thất thảm họa trong năm 2020 lên đến 83 tỷ USD – cao thứ 5 trong vòng 50 năm trở lại đây.

Mặc dù mùa tái tục 2020/2021 diễn ra không thực sự quá khó khăn như những dự đoán trước đó, song nó cũng đem lại kết quả hài lòng cho cả hai bên mua- bán. Các nhà tái bảo hiểm mặc dù không áp dụng được tất cả các biện pháp cải thiện hợp đồng như kỳ vọng song ít nhất xu hướng thị trường “soft” của vài năm gần đây đã chấm dứt và xu hướng thị trường “hard” đã thực sự quay trở lại trong mùa tái tục 01.01. Các công ty nhượng tái bảo hiểm cũng có thể tạm hài lòng khi thương lượng được những sự điều chỉnh được xem là hợp lý trong bối cảnh khó khăn hiện nay. Tại thị trường châu Á, hầu hết các hợp đồng tỷ lệ đều bị điều chỉnh giảm hoa hồng (hoặc giữ nguyên trong trường hợp hợp đồng có lãi). Các điều kiện loại trừ mới được đưa vào hợp đồng 2021 bao gôm loại trừ bệnh truyền nhiễm – Communicable Diseas Exclusion và loại trừ các rủi ro mạng – Cyber Risk Exclusion. Đây là hai loại trừ cơ bản được hầu hết các nhà TBH áp dụng cho tất cả cả hợp đồng trong năm 2021, đặc biệt là điều khoản loại trừ về bệnh truyền nhiễm. Các hợp đồng TBH phi tỷ lệ ghi nhận mức điều chỉnh khoảng từ 15% đến 20% và thậm chí ngay cả các hợp đồng không phát sinh tổn thất cũng ghi nhận phí tăng từ 5% đến 10%.

Cùng chung xu hướng với thị trường quốc tế, thị trường bảo hiểm Việt Nam đã trải qua một mùa tái tục khá khó khăn. Trên thực tế, việc tái tục trên thị trường chưa bao giờ thực sự dễ dàng trong vài năm gần đây do kết quả không thật sự khả quan của các hợp đồng tái bảo hiểm tỷ lệ (vốn chiếm tỷ trong chi phối trên thị trường).

Kết quả của nhiều hợp đồng tài sản trên thị trường tiếp tục bị ảnh hưởng bởi diễn biến xấu của tình hình tổn thất. Mặc dù thị trường đã có những cải thiện đáng kể so với cùng kỳ 2019 song nhìn chung kết quả của rất nhiều các hợp đồng nghiệp vụ Tài sản trên thị trường vẫn cho kết quả thua lỗ cho các nhà TBH nếu tính chung trong vài năm gần đây. Tình hình tổn thất tiếp tục diễn biến theo chiều hướng xấu và tốc độ tăng trưởng doanh thu bảo hiểm gốc sụt giảm mạnh so với năm 2019 làm tăng nguy cơ gia tăng tỷ lệ tổn thất. Nghiệp vụ Kỹ thuật và Hàng hóa tiếp tục gặp khó khăn trong việc tăng trưởng doanh thu trong năm 2020 và hầu hết các hợp đồng tỷ lệ đều tiếp tục không đạt được EPI như dự kiến, đặc biệt là nghiệp vụ Hàng hóa với tác động tiêu cực từ dịch Covid-19.  Xu hướng tổn thất gia tăng của nghiệp vụ cũng là một khó khăn trong việc xem xét cải thiện điều kiện hợp đồng ngay cả khi đây là những nghiệp vụ có lãi.

Trên thực tế trong mùa tái tục vừa qua, hầu hết các hợp đồng tỷ lệ trên thị trường đều ghi nhận sự điều chỉnh về hoa hồng TBH, ngay cả đối với các hợp đồng vẫn đang cho kết quả khả quan. Hoa hồng theo tỷ lệ tổn thất (sliding scale commission) được áp dụng rộng rãi hơn trong mùa tái tục 2020/2021 đối với các hợp đồng tỷ lệ (đặc biệt của nghiệp vụ Tài sản) cùng với việc áp dụng chặt chẽ điều khoản chia sẻ tổn thất Loss Paricipation clause. Các điều khoản loại trừ chung của thị trường về bệnh truyền nhiễm, rủi ro mạng cũng được các nhà tái bảo hiểm thống nhất áp dụng (mặc dù có nhiều phiên bản khác nhau). Các hợp đồng phi tỷ lệ đều chịu tăng phí ít nhất là 5% đến 10% ngay cả đối với các hợp đồng có kết quả tốt. Tuy nhiên vấn đề đáng lưu tâm trên thị trường trong mùa tái tục 2020/2021 là việc các nhà tái bảo hiểm quốc tế đã tỏ ra thận trọng hơn bao giờ hết trong việc tiếp tục tham gia nhận các hợp đồng TBH trên thị trường, đăc biệt là các hợp đồng tỷ lệ. Việc tìm kiếm nhà đứng đầu nhận TBH với các hợp đồng tỷ lệ là một vấn đề nan giải với khá nhiều hợp đồng trong mùa tái tục vừa qua. Một số nhà TBH mới tham gia thị trường đã thu hẹp lại phạm vi hoạt động sau một hai năm chịu kết quả không quả quan trong khi những nhà TBH hoạt động lâu năm trên thị trường không mặn mà trong việc mở rộng thêm khách hàng tại thị trường Việt Nam trong năm 2021 trong bối cảnh thị trường chưa thực sự chưa có những cải thiện đáng kể trong nhiều năm trở lại đây.