Khi ngành bảo hiểm ngày càng ứng dụng trí tuệ nhân tạo, các thách thức lớn cũng dần xuất hiện, đặc biệt là thiên vị thuật toán (algorithmic bias), quyền riêng tư dữ liệu và tuân thủ quy định pháp lý. Các chuyên gia cảnh báo rằng việc quản lý những rủi ro này là yếu tố then chốt để duy trì niềm tin của khách hàng và đảm bảo các tiêu chuẩn đạo đức trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng.

Trí tuệ nhân tạo (AI) gây ra rủi ro đáng kể cho ngành bảo hiểm, chủ yếu là do khả năng phá vỡ các quy trình xét nhận bảo hiểm và bồi thường khiếu nại truyền thống.

Khi các công ty bảo hiểm ngày càng dựa vào AI để phân tích dữ liệu, đánh giá rủi ro và tương tác với khách hàng, họ phải đối mặt với những thách thức liên quan đến vấn đề thiên vị thuật toán, quyền riêng tư dữ liệu và sự tuân thủ quy định pháp lý. Việc sử dụng AI thiếu kiểm soát có thể dẫn đến mô hình định phí thiếu công bằng hoặc quyết định bảo hiểm sai lệch, ảnh hưởng đến danh tiếng và tiềm ẩn rủi ro pháp lý. Với tốc độ phát triển chóng mặt của công nghệ, các công ty bảo hiểm buộc phải liên tục điều chỉnh chiến lược để tránh nguy cơ bị bỏ lại phía sau.

Việc AI ngày càng thâm nhập sâu vào ngành bảo hiểm đòi hỏi các công ty không chỉ kiểm soát rủi ro mà còn duy trì niềm tin khách hàng và tuân thủ các chuẩn mực đạo đức.

Những rủi ro đã biết nhưng chưa thể đo lường chính xác (Known unknowns)

Bình luận về việc AI đang trở thành một rủi ro lớn đối với ngành bảo hiểm, ông Matt Andrews, đối tác quản lý Châu Á – Thái Bình Dương (APAC) tại công ty luật quốc tế Kennedys cho biết: “Đây là những rủi ro mà chúng ta đã nhận thức được về khả năng xảy ra và tác động tiềm tàng, nhưng thời điểm cũng như mức độ ảnh hưởng thực tế của chúng vẫn chưa thể xác định chính xác”.

Ông nhấn mạnh rằng sự đổi mới và tốc độ thay đổi trong lĩnh vực này đang diễn ra với quy mô chưa từng có trong nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, không ai có thể dự đoán chính xác AI sẽ tác động theo hướng tích cực hay tiêu cực, hoặc ai sẽ chịu ảnh hưởng nhiều nhất.

Về khía cạnh pháp lý, ông Andrews cho biết: “Quy định về AI vẫn đang ở giai đoạn đầu, và cách tiếp cận giữa các khu vực pháp lý có sự khác biệt rõ rệt. Mỗi nơi có quan điểm riêng về cách cân bằng giữa cơ hội và rủi ro. Cách quá trình này diễn ra sẽ có ảnh hưởng sâu rộng đến mô hình hoạt động của các doanh nghiệp.”

“Các tổ chức sử dụng AI phải ngay lập tức và liên tục xem xét lại những cân nhắc quan trọng bao gồm: Dữ liệu được sử dụng trong công cụ AI có chính xác, có phù hợp với đạo đức và an toàn không? Và quan trọng hơn, khi phát sinh vấn đề chưa được lường trước, phản ứng mặc định của chúng ta sẽ là gì?”.

Những câu hỏi này, theo ông, là nền tảng để đảm bảo AI được sử dụng một cách có trách nhiệm và hiệu quả trong ngành bảo hiểm.

Thách thức

Ông Andrews đồng thời liệt kê một số thách thức nghiêm trọng đối với các doanh nghiệp áp dụng AI. Những thách thức đó bao gồm:

• Độ chính xác và chất lượng đầu ra của AI: Đặc biệt là trong các ứng dụng mà sự can thiệp của con người là tối thiểu, AI có thể tạo ra những kết quả có vẻ đáng tin cậy nhưng lại mang tính “ảo giác”, tức là thuyết phục nhưng sai lệch. Việc cân bằng giữa tối ưu hóa năng suất nhờ AI và đảm bảo rằng đầu ra của AI phải được giám sát kỹ lưỡng là một thách thức lớn. Việc không thực hiện đúng điều này có thể dẫn đến trách nhiệm về thông tin không chính xác hoặc đưa ra quyết định sai lầm.
• Bảo vệ quyền riêng tư dữ liệu: Khi lựa chọn và thiết kế các công cụ AI, doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý để thông tin riêng tư của cá nhân (và doanh nghiệp) không bị thu thập, sử dụng hoặc tiết lộ theo cách không chính đáng hoặc ngoài dự kiến. Việc thu thập và sử dụng hàng loạt thông tin cá nhân vi phạm luật bảo mật dữ liệu có thể dẫn đến kiện tụng pháp lý và kiện tập thể đòi bồi thường.
• Đảm bảo các công cụ AI được bảo mật đầy đủ: Việc các công cụ AI phụ thuộc vào các tệp dữ liệu đào tạo lớn và giao diện ngôn ngữ đơn giản sẽ ngày càng khiến chúng trở thành mục tiêu hấp dẫn đối với tin tặc và là nguồn rủi ro an ninh mạng.
• Tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ: Khi đào tạo AI trên các tài liệu có bản quyền, doanh nghiệp cần đảm bảo tuân thủ các quy định pháp lý. Hiện nay, luật pháp trong lĩnh vực này vẫn đang hoàn thiện, nhưng việc sử dụng nội dung có bản quyền mà không có sự cho phép của chủ sở hữu có thể đặt nền tảng pháp lý của các mô hình AI vào tình trạng bấp bênh, tiềm ẩn nguy cơ tranh chấp và kiện tụng.

Rủi ro bảo vệ dữ liệu tăng cao

Mặc dù AI mang đến những cơ hội đáng kể cho các công ty bảo hiểm trong việc nâng cao hiệu quả và thúc đẩy sự đổi mới, nhưng AI cũng khiến họ phải đối mặt với rủi ro liên quan đến bảo vệ dữ liệu, thiên vị thuật toán và sai sót trong quyết định.

Ông Matt cho biết bằng cách chủ động giải quyết những thách thức này, các công ty bảo hiểm không chỉ tuân thủ các quy định pháp lý đang thay đổi mà còn có thể xây dựng một mô hình kinh doanh linh hoạt, lấy khách hàng làm trung tâm trong một thế giới ngày càng số hóa.

Ông cho biết: “Các công ty bảo hiểm cũng cần đặt ra câu hỏi cho người được bảo hiểm về mức độ họ đang sử dụng và phát triển các công cụ AI cũng như xem xét các biện pháp bảo vệ mà họ đã thiết lập để giảm thiểu rủi ro liên quan”.

“Chính phủ và cơ quan quản lý sẽ được hưởng lợi từ sự hợp này. Ngành bảo hiểm có vị thế độc đáo để cung cấp những góc nhìn sâu sắc về cách các chính sách mới ảnh hưởng đến thực tế hoạt động. Các công ty bảo hiểm cần chủ động hợp tác với cơ quan quản lý địa phương để đảm bảo tuân thủ các quy định đang thay đổi, đặc biệt trong các lĩnh vực như lệnh trừng phạt và quản lý dữ liệu”, ông Matt chia sẻ thêm.

Bối cảnh quy định pháp lý thay đổi

Khu vực APAC có môi trường pháp lý đặc biệt phức tạp do sự phân mảnh và phát triển nhanh chóng của các quốc gia. Khác với EU, nơi có nhiều quy định chuẩn hóa hơn, các quốc gia APAC có các yêu cầu tuân thủ rất khác biệt và liên tục thay đổi, gây khó khăn cho các công ty bảo hiểm đa quốc gia.

“Khu vực này đặc biệt dễ bị tổn thương trước các rủi ro liên quan đến khí hậu, thúc đẩy chính phủ đưa ra các yêu cầu nghiêm ngặt về báo cáo Môi trường, Xã hội & Quản trị (ESG) và tính bền vững, trong khi nhiều quốc gia APAC đang thắt chặt quy định pháp luật về quyền riêng tư và chủ quyền dữ liệu ảnh hưởng đến cách các công ty bảo hiểm quản lý và chuyển dữ liệu qua biên giới. Bên cạnh đó, sự gia tăng nhanh chóng của AI cũng thúc đẩy nhiều quốc gia như Singapore và Trung Quốc phát triển các khuôn khổ quản trị AI, có thể tác động đáng kể đến các công ty bảo hiểm sử dụng AI trong đánh giá rủi ro.”, ông Matt Andrews cho biết thêm.

Ông cũng nhấn mạnh mặc dù các công ty bảo hiểm ở khu vực APAC đã quen thuộc với ESG và rủi ro an ninh mạng, nhưng điều họ cần hiện nay là tập trung vào cải cách quy định pháp lý.

Ông cho biết: “Các công ty bảo hiểm phải đi trước những thay đổi về quy định pháp lý càng xa càng tốt, gây sức ép với chính phủ để hỗ trợ họ thực hiện các biện pháp phòng ngừa trước ‘sự kiện’ và đầu tư vào các quy trình quản lý rủi ro và phân bổ rủi ro mạnh mẽ”.

                                                                    (Theo AIR 3/2025)